Mińkiewicz (Minkiewicz) Antoni, pseud. Sław (1881–1920), inżynier górnik, minister aprowizacji, naczelny komisarz Zarządu Cywilnego Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego. Ur. 16 IX w Łyczówce (pow. starokonstantynowski na Wołyniu). Był jednym z czworga dzieci właścicieli ziemskich Feliksa i Antoniny z Iwanowskich. M. ukończył I Gimnazjum w Żytomierzu i następnie rozpoczął studia na wydziale przyrodniczym uniwersytetu kijowskiego. Wstąpił tam do Korporacji Polskiej Kijowskiej, skupiającej lewicę akademicką o zabarwieniu socjalistycznym, i kierował jednym z kół. W r. 1900 uczestniczył w manifestacjach studenckich, w związku z czym otrzymał «wilczy bilet» i musiał odbyć trzyletnią służbę wojskową w Sarykamyszu na granicy Armenii. Po odbyciu służby wyjechał do Austrii, gdzie w Leoben podjął w r. 1903 studia w akademii górniczej. Wstąpił wówczas do organizacji «Promień, Stowarzyszenie Polskiej Młodzieży Postępowej» (istniejącej w l. 1901–3). Studia z tytułem inżyniera górniczego ukończył 20 II 1907 i rozpoczął pracę w kopalni «Saturn» w Zagłębiu Dąbrowskim. Następnie został przeniesiony na stanowisko zawiadowcy kopalni galmanu w Sławkowie koło Olkusza. Podjął tam również bardzo czynną działalność społeczną, oświatową i gospodarczą. Był wówczas prawdopodobnie członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) Frakcji Rewolucyjnej. Po wybuchu pierwszej wojny światowej M. rozszerzył swą dotychczasową działalność publiczną. Politycznie związany był z obozem J. Piłsudskiego, w związku z czym wstąpił do utworzonej 5 IX 1914 Polskiej Organizacji Narodowej (PON), która 22 XI 1914 włączyła się do Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN). M. został wówczas członkiem tzw. Delegacji NKN w Królestwie. Z ramienia organizacji, z którymi był związany, współdziałał we wprowadzeniu polskiego samorządu terytorialnego na terenie okupacji austriackiej, w spolszczeniu szkolnictwa w Olkuszu, w propagowaniu pozaszkolnej działalności kulturalno-oświatowej, w rozwijaniu spółdzielczości, zainicjował wydawanie „Kroniki powiatu olkuskiego” (zamieścił w niej artykuł Powstanie i rozwój Komitetów Obywatelskich w Olkuszu), w organizowaniu na terenie Olkusza i gmin wiejskich organizacji «Piechur», stanowiącej nadbudowę dla tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Obok działalności jawnej M. pracował również w konspiracji. Po utworzeniu Olkuskiego Okręgu POW (1917) objął funkcję prezesa Zarządu Okręgu, w związku z czym wszedł też w skład Okręgowego Konwentu A. Jako prezes Okręgu POW brał udział w wytyczaniu jego zadań, a m. in. uczestniczył przy podejmowaniu decyzji o zorganizowaniu politycznych manifestacji przeciwko traktatowi brzeskiemu, rozpoczęciu dywersyjnych akcji bojowych przeciw okupantom austriackim. Wszedł do rady utworzonego w lutym 1918 aktywistycznego Związku Budowy Państwa Polskiego. W wyborach do Rady Stanu uzyskał mandat z V okręgu wyborczego (miechowskiego) okupacji austriackiej. W Radzie Stanu występował z licznymi interpelacjami i wnioskami, m. in. przeciw aresztowaniom za protesty przeciw traktatowi brzeskiemu, przeciwko spekulacji, rekwizycjom wojskowym itp.
W latach pierwszej wojny światowej M. specjalnie dużo uwagi poświęcał sprawom gospodarczym i samopomocowym na terenie Olkuskiego, a szczególnie kwestiom aprowizacyjnym. Zorganizował Komitet Obywatelski na pow. olkuski, następnie został członkiem Rady Naczelnej Centralnego Komitetu Obywatelskiego na okupację austriacką i polskiej organizacji społecznej – Krajowej Rady Gospodarczej, która zajmowała się rozdziałem płodów rolnych. Był też jednym z kilku delegatów NKN w Królestwie do spraw aprowizacyjnych. W związku z doświadczeniami, jakie zgromadził w zakresie organizacji aprowizacji, został mianowany 26 X 1918 w gabinecie J. Świeżyńskiego ministrem aprowizacji (był nim do 3 XI 1918). W czasie swego kilkudniowego urzędowania bezskutecznie występował o zaprzestanie wywozu artykułów żywnościowych przez władze austriackie, o natychmiastowe przekazanie przez nie spraw aprowizacyjnych itp. Tekę aprowizacji utrzymał również w gabinetach J. Moraczewskiego (od 18 XI t. r.) oraz I. Paderewskiego. Jako minister aprowizacji dążył do ograniczenia zakresu reglamentacji państwowej, a równocześnie starał się zapewnić ciężko pracującej ludności w miastach możliwość korzystnego zaopatrzenia w żywność. Dlatego utrzymał obowiązek oddawania kontyngentów przez chłopów oraz zabiegał o uzyskanie od państw alianckich możliwie dużych dostaw żywności. Brał udział w posiedzeniach Komisji Międzysojuszniczej w Polsce, której przedstawił potrzeby aprowizacyjne kraju. Towarzyszył jej też w objeździe po Polsce. W dn. 30 IV 1919 w imieniu rządu podpisał układ z Amerykańską Administracją Pomocy (ARA) w sprawie pomocy żywnościowej dla Polski. Jako minister aprowizacji kierował walką o ujednolicenie cen, zapewnienie dostaw żywnościowych dla miast, wykonywanie kontyngentów przez wieś, organizacją zakupów państwowych oraz akcją rozdziału żywności. W tym okresie wprowadził do Ministerstwa wielu działaczy PPS, chociaż sam organizacyjnie z partią tą nie był już związany. W dn. 30 IX 1919 uzyskał na własną prośbę zwolnienie ze stanowiska ministra z wyrażeniem «najgorętszego uznania za gorliwą działalność na trudnym stanowisku». Ustąpienie związane było ze wzrostem w rządzie wpływów prawicy, która przeciwstawiała się reglamentacyjnym i interwencyjnym koncepcjom M-a. Gdy 17 I 1920 utworzony został Zarząd Cywilny Wołynia i Frontu Podolskiego, M., jako znający ten teren i jako człowiek zaufania obozu legionowego, objął stanowisko naczelnego komisarza Zarządu. Miał za zadanie wprowadzić w życie koncepcje federacji polsko-ukraińskiej, której rzecznikiem był J. Piłsudski. M. szybko zorganizował administrację cywilną i opracował plan gospodarczy dla tych ziem. W dn. 12 VII 1920, kiedy po odbyciu kolejnych rozmów z Petlurą w Płoskirowie wracał do Krzemieńca, pociąg, którym jechał, został zaatakowany przez oddziały radzieckie. Dalsze losy M-a nie są znane, na ich temat krążyło wiele sprzecznych informacji. Pośmiertnie został odznaczony Orderem Polonia Restituta III kl.
M. ożeniony był (1909) z Emilią Gruja. Miał z nią 4 dzieci. Synów: Feliksa (ur. 1910, kapitana marynarki handlowej), Stanisława (ur. 1912, inżyniera leśnika), Władysława (ur. 1913, dziennikarza i tłumacza literatury włoskiej), oraz córkę Krystynę (ur. 1918), zamężną Kutznerową, starszego radcę w Min. Oświaty i Wychowania. Brat M-a Wacław (1885–1938) był adwokatem w Petersburgu i Warszawie, radcą prawnym wielu instytucji (m. in. Zarządu Miejskiego w Warszawie, przedsiębiorstwa «Gdynia–Ameryka» Linie Żeglugowe).

Ilustr. Enc. Trzaski; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Kossuth S., Polacy słuchacze Akademii Górniczej w Leoben, Kat. 1964 s. 15, 16, 19, 49; – Deruga A., Polityka wschodnia Polski wobec ziem Litwy, Białorusi i Ukrainy (1918–1919), W. 1969; E. K., Przewrót w Polsce. I. Rządy Ludowe, Kr. 1919 s. 33–5 (fot.), 86, 104; Jędrzejewicz W., Sprawa Wilna w 1920 r., „Zesz. Hist.” 1970 nr 17; Kozłowski Cz., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915–1918, W. 1967; Landau Z., Tomaszewski J., W dobie inflacji, W. 1967; Migdał S., Piłsudczyzna w latach I wojny światowej, Kat. 1961; Pamiętnik Kijowski, Londyn 1963–6 II–III; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945, Londyn 1956 I–II; Próchnik A., Pierwsze 15-lecie Polski niepodległej, W. 1957; Siebeneichen A., Reglamentacja handlu w Polsce, W. 1920; Wierzejski W. K., Fragmenty z dziejów polskiej młodzieży akademickiej w Kijowie 1834–1920, W. 1939; Współcześni polscy działacze polityczni, Ł. 1919 s. 43; Zagórski T., Śp. A. Minkiewicz, w: Dziesięciolecie sądownictwa na Wołyniu, Łuck 1929 s. 53–4 (fot.); – Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, W. 1974 II; Arct S., Okruchy wspomnień, W. 1962; Biliński L., Wspomnienia i dokumenty. 1915–1922, W. 1924 II; Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957; Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1957–61 I–II; Hupka J., Z czasów wielkiej wojny, Lw. 1937; „Monitor Pol.” 1919 nr z 30 IX, 1920 nr z 12 VII; Protokoły Rady Stanu w Królestwie Polskim, W. 1918; Seyda M., Polska na przełomie dziejów. Fakty i dokumenty, P.–W. 1931 II; Sprawozdanie stenograficzne z 26 posiedzenia Sejmu w dn. 5 IV 1919, szpalta 38–50; Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r. Dokumenty i materiały, W. 1968 III; Stempowski S., Wspomnienia, „Zesz. Hist.” Z. 21: 1972; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), W. 1957 s. 290; – „Wiad. Min. Aprowizacji” 1919 nr 8–9 s. 352; – AAN: Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa t. 132 k. 21–24, Komitet Narodowy Polski t. 165 k. 26–30, t. 1270 k. 3–6, Ministerstwo Aprowizacji t. 22, Prezydium Rady Ministrów, akta grupowe 2–7 (1), 2–7 (2), 3–7 (3); – Informacje Rektoratu Montanische Hochschule w Leoben, synów: Stanisława i Władysława, K. Pluty-Czachowskiego, S. Szwalbego.
                                                                                                                                                                                                                                   Zbigniew Landau